Calcium-fosfaathuishouding

Bij de dialysepatiënt speelt de calcium-fosfaat huishouding een belangrijke rol. Een verstoring hiervan, die doorgaans bij dialysepatiënten en bij patiënten met een verminderde nierfunctie optreedt, kan ernstige gevolgen hebben. Bij de calcium-fosfaathuishouding spelen diverse principes een rol, waar in het artikel dieper op in wordt gegaan.

Het betreft de volgende principes:

• Gezonde nieren scheiden fosfaat uit. Bij mensen wiens nieren niet meer goed werken, hoopt fosfaat zich op in het bloed, waardoor hyperfosfatemie ontstaat.

• Calcium en fosfaat binden zich aan elkaar in de darm. Dit houdt in dat wanneer het fosfaat zal stijgen, het lichaam elders in het lichaam bronnen van calcium zoekt.

• Wanneer het fosfaat in het bloed zich verhoogt en zich bindt aan calcium, kan dit voor neerslag zorgen. Het fosfaat kan 'kristalliseren'.

• Één van die bronnen waar calcium vandaan wordt gehaald om een evenwicht te verkrijgen met fosfaat, zijn de botten. Dit gebeurt onder invloed van het hormoon ‘PTH’, wat in de bijschildklieren wordt aangemaakt als het fosfaat in het bloed te hoog is of het calcium-gehalte in het bloed te laag is.  

• Fosfaat is een vrij groot molecuul, wat minder makkelijk tijdens dialyse verwijderd wordt uit het bloed.

• Vitamine D3 is noodzakelijk voor opname van calcium in de darm.

  • Gezonde nieren zetten Vitamine D2 om in de actieve variant, vitamine D3.

    
    

Verschil fosfaat en fosfor + naamgeving

Fosfor en fosfaat zijn niet hetzelfde, hoewel ze vaak in de volksmond door elkaar worden gebruikt. Fosfor is het zuivere molecuul met het symbool ‘P’. Op het moment dat fosfor zich bindt aan zuurstof, wat dus in het lichaam gebeurt, heet het ‘fosfaat’ met  de molecuulformul ‘P2O5’. Zodoende is fosfaat dus een groter molecuul dan fosfor omdat het gebonden is aan zuurstof.

De ‘P’ van fosfor staat voor ‘phosphorus’, wat afkomstig is uit het Grieks en wat ‘lichtdrager’ betekent. Zuivere fosfor geeft namelijk licht in het donker. Tevens is fosfor een belangrijk onderdeel van een luciferkop.

Functies calcium en fosfaat

Hyperfosfatemie, hypocalciëmie, dialyse en verminderde nierfunctie

Gevolgen verstoring calcium-fosfaathuishouding

PTH

Behandeling bij verstoring